Leda en de zwaan.

   Leda en de zwaan, door Leonardo da Vinci.

Volgens de Griekse mythologie werd Leda, de vrouw van de Spartaanse koning Tyndareüs, door  Zeus (Jupiter) begeerd. Zij was befaamd voor haar schoonheid. Op een dag dat zij bij de rivier Eurotas  aan de rand van de stad baadde, werd zij door Zeus vanaf de berg  Olympus opgemerkt. Hij probeerde  haar het hof te maken, doch zij wees hem af. Later zocht hij haar op in de gedaante van een zwaan  om haar te kunnen benaderen en te verleiden en paarde met haar. Het is onduidelijk of zij bruut werd verkracht of dat zij toch ontvankelijk was voor zijn charmes. Beschaamd om wat er was voor gevallen, maar wel uitgekiend had Leda diezelfde nacht gemeenschap  met haar echtgenoot en negen maanden later beviel zij van  twee  eieren, waaruit twee  tweelingen kropen: de zogenaamde Dioskoeren, Castor en Pollux en de meisjes Helena van Troje en Clytaemnestra . De laatste twee zijn de oertypen van de femme fatale, zij trouwden beiden een koning.  Clytaemnestra met Agamemnon van Mykene en Helena die van Sparta, zijn broer Menelaos. Helena is berucht geworden omdat de Trojaanse oorlog om haar werd uitgevochten,  Clytaemnestra omdat zij haar echtgenoot bij thuiskomst uit die oorlog in bad vermoordde. De vluchtige paring van Leda en Zeus had noodlottige gevolgen voor de loop der geschiedenis. Oorzaak en gevolgen, waarbij de vraag zich voordoet of de gevolgen anders waren geweest indien de oorzaak zich op een andere wijze had gemanifesteerd. Had Leda zich met instemming laten verleiden of was zij bruut verkracht zonder dat zij weerstand kon bieden? Dit verhaal heeft vele kunstenaars geïnspireerd. Schilders(Leonardo de Vinci), beeldhouwers,schrijvers en dichters. Hieronder  het bekende  gedicht  van William Butler Yeats:

LEDA AND THE SWAN

A sudden blow: the great wings beating still
Above the staggering girl, her thighs caressed
By the dark webs, her nape caught in his bill,
He holds her helpless breast upon his breast.

How can those terrified fingers push
The feathered glory from her loosening thighs?
And how can body, laid in that white rush,
But feel the strange heart beating where it lies?

A shudder in the loins engenders there
The broken wall, the burning roof and tower
And Agamemnon dead.   

            
Being so caught up,

So mastered by the brute blood of the air
Did she put on his knowledge with his power
Before the indifferent beak could let her drop?

Nederlandse vertaling door:  A. Roland Holst en J. Eijkelboom

Een plotse windvlaag: de grote vleugels nog slaande
boven het wankelende meisje, haar dijen gestreeld
door de donkere vliezen, haar nek gevat in zijn bek,
drukt hij haar hulpeloze borst tegen de zijne.

Hoe kunnen deze verschikte vingers
de gevederde glorie weren van haar wijkende dijen?
En wat kan een lichaam, gevloerd door deze witte wervel
anders dan het vreemde hart te voelen kloppen, liggen als het daar doet?
Een huivering in de lendenen verwekt daar
de gebroken muur, het brandende dak en toren,
en Agamemnon dood. 

Zo omstrengeld,
zo overmeesterd door het brute bloed uit de luchten,
werd zij deelachtig aan zijn kennis met zijn geweld
eer de onverschillige snavel haar kon laten vallen?

Een uitbeelding van de relatie tussen het menselijk en goddelijke wezen is de paring. De traditionele verkrachting wordt regelmatig gebruikt in de kunst en literatuur en duidt op de ondergeschikte rol van de vrouw (mysogiene traditie).In wezen is de rol van de  vrouw verre van ondergeschikt omdat zij zorgde voor het half goddelijke nageslacht op aarde. Anderen beschouwen dit als het verbinden van het aardse met het buitenaardse DNA.

        J.J.v.Verre.