Wien Neêrlands bloed in d'aders vloeit,wiens hart voor die Zuiderzee gloeit.
In het Subatlanticum,de laatste periode van het Holoceen,van 700 v. Chr. tot heden,liep de temperatuur verder op,waarbij de zeespiegel rees.De strandwallen in het westen ontpopten zich tot een fiere duinenrij en beschermden zo het achterliggende kustgebied. Totaal verschillend was het in het noorden.De zee brak daar door de strandwallen heen en overstroomde een gebied wat overeenkomt met de huidige Waddenzee. Romeinse geschiedschrijvers ten tijde van veldheer Drusus,12 jr. v.Chr. beschreven het merengebied ter hoogte van het huidige IJsselmeer.In zijn De Chorographia,44 jr. na Chr. beschrijft een Romeins geograaf,Pomponius Mela,het merengebied als Lacus Flevo. Dit zoetwatergebied was belangrijk omdat de Romeinse strategen het idee hadden geopperd,om het troepentransport met boten te laten plaatsvinden.Zo kon via de vaarroute: Rijn,Lacus Flevo,Friesland het Noord-Duitse gebied worden bereikt om het Romeinse Rijk in noordelijke richting te expanderen.De veldtocht naar het noorden,om Germanië te bezetten is nooit gelukt en de Rijn bleef de noordgrens van het Romeinse Rijk. Op bevel van Drusus werd er een kanaal gegraven dat de Rijn met Lacus Flevo verbond.
De Isala,tegenwoordig IJssel geheten bestond toen nog niet en is pas na de jaartelling als een aftakking van de Rijn ontstaan.Het Lacus Flevo was in de Romeinse tijd nog betrekkelijk klein en stond in verbinding met zee via een nauwe zeearm,tussen de latere eilanden Vlieland en Terschelling.
Onder invloed van de globale opwarming in de periode 800-1200 na Chr. steeg de zeespiegel.In 838 werd de eerste grote overstroming gemeld en later volgden velen,waarbij meerdere plaatsen werden verwoest.Zoals de Julianavloed in 1164,de Sint Marcellusvloed in 1219.De stormramp van 1282,waarbij de verbinding tussen Texel en de vaste wal werd doorbroken.Na de Sint Luciavloed in 1287,waarbij tienduizenden doden vielen, werden de natuurlijk ontstane wallen gebroken en ontstond er vanuit een binnenmeer, een binnenzee.
In 1886 richtten vooraanstaande Nederlanders de Zuiderzeevereniging op,die plannen moest maken voor een betere veiligheid van de kustplaatsen en eventuele drooglegging moest onderzoeken.Onder leiding van Ir. C.Lely werden plannen gemaakt voor inpoldering en afsluiting van de binnenzee.De aanleg van de afsluitdijk begon in jan.1927 en op 28 mei 1932 werd de dam gesloten.
Jij oude Zuiderzee,tijdens stormen een woeste binnenzee. Waterschat midden in ons land. Strijdtoneel van vissersverdriet,verwoeste levens door de niet terugkerende zeevaarders.
Op 11 oktober 1573 de Slag op de Zuiderzee,tussen de Watergeuzen en een Spaanse vloot.Later onze oorlogsschepen die de macht uitstraalden van de Verenigden Provinciën.
Waterreservoir en recreatieplas,onstuimig tussen Medemblik en Stavoren. Afgesloten door een lange dijk. Over het ijs van Volendam naar Marken. Waar is toch mijn oude Urk gebleven? Stoere zeilschepen op oude schilderijen. Handelsschepen,havensteden,Hanzesteden zoals Kampen en Harderwijk. Vissen op haring,paling,bot en garnalen. Zeilschepen op de Zuiderzee,zoals de Kogge, Tjalk,Kotter,Lemmeraak,Boeier,Klipper en Schoener. Begrafenissen na Westerstorm. Oude Zuiderzee met je vijf eilanden: Pampus,Marken,Wieringen,Schokland en Urk.
Vele watersnoden door de eeuwen heen,waarbij regelmatig de dijken braken. VOC schepen voeren naar Hoorn en Amsterdam .Vele verhalen uit de tijd van de wilde zee. Het vrouwtje van Stavoren,huis met de gouden vloer en zilveren wanden. Urk ,de grootste vissersvloot van ons land met een eigen volklied en een beroemd koor.
Ik tuur over het kabbelende water en denk aan de koude winter van ’63 ,dat ik met mijn vader in de auto over het ijs reed. Van Enkhuizen naar Stavoren en onderweg op het ijs stond er een heuse benzinepomp van Shell. Bij terugkeer in Enkhuizen stond er wel bedreigend veel water op het ijs dat enige angst inboezemde.
In de zomermaanden zeilen naar de Wadden en gezellig borrelen in het haventje van Vlieland. Mooie, weidse waterplas, hart van Nederland en spookplaats uit het rijke verleden.Jij was die Bataafse zeearm die schepen liet dansen op de woelige baren,maar ook de vissersboten verschalkten en gezinnen in rouw dompelden. Die ook de bron van voeding was voor vele gezinnen.
Mijn hongerige, stoere plas, mijn oude Zuiderzee.
J.J.v.Verre/2006.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten