De Hermetica is een verzameling geschriften die wordt toegeschreven aan Thoth, een mythische figuur uit de oudheid. Hij was een Egyptische wijsgeer, wiens wijsheid hem tot een God zou hebben getransformeerd. Aan Thoth die in Egypte al 3000 v. Chr. en waarschijnlijk al veel langer werd vereerd, wordt de uitvinding van het heilige hiëroglyfenschrift toegeschreven. Hij wordt in tempels en graftombes afgebeeld als een Schriftgeleerde met als hoofd,de kop van een ibis. Hij is de boodschapper van het goddelijke woord. Toth zou de Egyptenaren de kennis van de wetenschappen hebben gegeven,zoals de sterrenkunde,de bouwkunst met de bouw van de piramiden, meetkunde, geneeskunde en de godsdienst.
Hermes was de zoon van Zeus en Maia,een van de oudste Griekse goden,die wordt gezien als iemand die bestaande grenzen kon overschrijden. Hij is de god van de reizigers en beschermer van de handelaren. In de 13e eeuw v. Chr. werd Hermes als natuurgod in Griekenland vereerd. Hij zou in een grot in Arcadië zijn geboren. Hij stond in nauwe relatie met het dagelijkse leven van de mensen en was als bode van de goden een bemiddelaar tussen de mens en de goden van de Olympus. Later werd hij ook de god van de vruchtbaarheid, van de kudden en de weiden. Hij was door zijn slimheid en behendigheid ook de god van zowel de kooplieden als de dieven, die de bescherming van de regen en duisternis wel op prijs stelden. Hij was welbespraakt en begaafd met een praktisch verstand, daardoor in staat om ad rem te reageren. De vereisten voor een goddelijke bode. Een diaktoros (Gr. rijkdom gevend), een uitvoerder van de bevelen van Zeus.
Hermes Trismegistus,driewerf grote Hermes,de bode der goden,is ook een mythische figuur. De bijnaam Trismegistor is de vertaling door de Griekse neoplatonici, van de Egyptische benaming Thot. Thot de “de zeer grote Tris” (Gr. Driewerf) werd in de loop der eeuwen gezien als degene die meester is over de minerale,plantaardige en dierlijke wereld. Door de geschriften van Herodotos (5e eeuw v. Chr.) vond een samensmelting plaats van de Egyptische god Toth en de Griekse god Hermes. De aan hem toegeschreven boeken worden gezamenlijk de hermetica genoemd.
Hoewel tegenwoordig de werken weinig bekend zijn, zijn de inzichten die invloed hebben gehad op de ontwikkeling van het westerse denken onmiskenbaar. Het heeft de Griekse filosofen sterk beïnvloed en door de herontdekking in het vijftiende-eeuwse Florence, de Renaissance voortgebracht, waaruit weer onze moderne denkbeelden zijn voortgekomen. Vele van naam bekende denkers en kunstenaars zijn door de Hermetica geïnspireerd. Zoals Leonardo da Vinci, Dürer, Botticelli, Roger Bacon, Paracelsus, Thomas More, William Blake, Kepler, Copernicus, Isaac Newton, Sir Walter Raleig, Milton, Ben Johnson, Victor Hugo, Daniel Defoe, Shelley en Carl Jung. Het beïnvloedde Shakespeare. Ook islamitische mystici en filosofen zijn sterk beïnvloed door de werken van de Driewerf Grote Hermus. In de esoterische Joodse traditie werd hij gelijkgesteld aan hun geheimzinnige profeet Henoch.
De geschiedenis van de Hermetica is in sluieren gehuld, maar onderzoek wekt de suggestie dat de geschriften rechtstreeks van de oude religie van de Egyptenaren afkomstig zijn. De enkele bewaarde werken zijn niet in het Hiërogliefen schrift, maar geschreven in het Grieks,Latijn en Koptisch. Ze werden in de 2e en 3e eeuw na Chr. in de Egyptische stad Alexandrië onderling vergeleken en bewerkt. Hier inspireerde de Hermetische filosofie tot een van de grootste intellectuele prestaties van de oudheid. Alexandrië was een uniek centrum van wetenschap, dat zelfs Athene overtrof. De stichter van de stad Alexander de Grote, had Griekenland, Perzië, Egypte en India veroverd en tot een groot rijk samengebracht. Culturen die zich deels onafhankelijk hadden ontwikkeld werden samengebracht. Een multiraciale smeltkroes van ideeën maakte de stad tot een Universele stad ,die werd verrijkt met de beroemde bibliotheek en een heus museum, alles gericht op het verzamelen van de wijsheid van de wereld. Op haar hoogtepunt bevonden zich in de bibliotheek zo’n half miljoen geschriften. Deze bevatten o.a. de werken van Euclides, Archimedes en de sterrenkundige Ptolemeus,de meest gezaghebbende op het gebied van de wiskunde,geometrie en geologie.. Alexandrië bewaarde ook een rijkdom aan esoterische kennis, zoals het Pythagorisme, de Chaldeeuwse orakels, Griekse mythen, platonische en stoïcijnse filosofie, jodendom, christendom, de Griekse mysteriescholen, Zoroastrianisme, astrologie, alchemie, boeddhisme en natuurlijk de oude Egyptische religies . De gouden tijd van Alexandrië eindigde met de komst van het onverdraagzame christelijke Heilige Romeinse Rijk. Ondanks de culturele als intellectuele prestaties van de inwoners van Alexandrië werden zij vanuit christelijke ogen gezien als heidenen, dat ”plattelandsbewoners” betekende. In 415 na Chr. werd Hypatia, een der laatste grote geleerden en Hermetische filosofen die in de bibliotheek werkte,door een groep christenen overvallen. Met schelpen werd haar lichaam ontvleesd en haar overblijfselen verbrand. Hun leider de bisschop Cyrillus, de latere Heilige Cyrillus vernietigde de bibliotheek. Tevoren was een klein gedeelte van deze litteraire schat gered en uiteindelijk via vele windstreken op geheime plaatsen terecht gekomen. De christelijke Romijnse keizer Theodosius liet heidense tempels overal in het rijk sluiten en boeken verbranden. Een voorheen onbekend verschijnsel, een boekverbranding. Voor de westerse beschaving luide de vijfde eeuw het begin in, van de duizendjarige periode ,die bekend staat als de donkere periode van de Middeleeuwen.
J.J.v.Verre.
Bovenstaande beschouwing deels overgenomen uit het boek: “The Hermetica, the lost wisdom of the Pharaohs”. De interesse in Hermes Trismegistus werd gewekt door een lezing van Jacob Slavenburg en het lezen van zijn boek “De hermetische schakel”.
Literatuur:
-The Hermetica, the lost wisdom of the Pharaohs. Timthy Freke and Peter Gandy. Penguin Putnam Inc. New York.
-Hermetica,uit: Wikipedia
-De Hermetische schakel. Jacob Slavenburg. Uitgeverij Anhk-Hermes,Deventer.
