Stalingrad

Het einde overviel het begin van de terugtocht door de snerpende koude en de verwaaide sneeuw.Het zicht werd belemmerd door de mist en de koude jagende wind die de ogen geselde en het uitgeputte,hongerige lichaam nog verder ondermijnde.De oorlog was begonnen met een sterke,trotse leider die ons voorspoed beloofde.Op weg naar Rusland voelde iedere soldaat zich superieur en wilden die rode bende voorgoed oprollen.We zouden de bevolking bevrijden van de communistische overheersing.Het Groot Duitse rijk zou worden uitgebreid tot aan de Wolga.De verovering van Stalingrad was voor Hitler om meerdere redenen van groot belang.Het was een belangrijke industrie stad aan de oevers van de Wolga,waar veel oorlogsmateriaal werd vervaardigd.Het was tevens een belangrijke plaats op de transportroute tussen de Kaspische Zee en St.Petersburg.Als het de Duitsers lukte om deze stad te veroveren,zou de oorlogsproductie aan Sovjet zijde flink stagneren,terwijl de Duitsers gebruik konden maken van nieuwe productie faciliteiten.Tevens zou de inname van Stalingrad de linker flank van de Duitse legers in de Kaukasus afdekken en het Rode Leger ten zuiden van de Wolga afscheiden van de rest van het land.Dit strategische vooruitzicht was in eerste instantie de belangrijkste reden om Stalingrad aan te vallen.Stalin,de gezworen vijand van Hitler had deze stad naar zichzelf genoemd.En misschien heeft dat bij de uiteindelijke beslissing tot inname een doorslaggevende rol gespeeld.Voor beide partijen waren de oorlogstechnische en propagandistische belangen groot.Op 19 augustus 1942 kreeg het 6e leger van de Duitsers de opdracht om Stalingrad aan te vallen.De Duitsers rukten in snel tempo op over de steppe tussen de Don en Wolga.Er werd in dit gebied weinig tegenstand geboden door de Russen.De steppe was kurkdroog,de ondergrond hard,hetgeen in het voordeel van de Duitsers was.Deze konden hierdoor snel oprukken,het 4e pantserleger in noordoostelijke richting en het 6e leger in oostelijke richting.Aan het einde van de middag van 23 augustus waren Duitse speerpunten tot aan de buitenwijken van Stalingrad doorgestoten.Die zelfde dag begon het bombardeerden van de Luftwaffe met 199 bommenwerpers.In totaal werden er 2000 vluchten boven de stad uitgevoerd. Aanvankelijk werden de fabrieken ontzien,maar toen het niet direct meezat werd alles gebombardeerd.De houten huizen aan de westzijde werden met brandbommen vernietigd. Ook de olie opslagplaatsen aan de Wolga werden in brand geschoten.Door de vele enorme brandhaarden breidde een zwarte mist van rook zich boven de stad uit,zodat de zon compleet werd verduisterd.Grote hoeveelheden olie stroomden in de Wolga,hierdoor ontstond een grote vlammenzee en mede door de stroming leek het alsof de Wolga in brand stond.In de eerste week van de bombardementen kwamen 40.000 Sovjet burgers om het leven.De straten in de stad waren opengebroken en talrijke barricades waren opgeworpen om tegenstand te kunnen bieden aan de Duitse legermacht.In de stad werd het Russische luchtafweergeschut bediend door vrouwen en kinderen.Ongeveer 200.000 burgers werden gemobiliseerd om tankgrachten rondom de stad te graven.Stalin verbood dat de inwoners de stad zouden verlaten,omdat hij van mening was dat er beter gevochten zou worden voor een levende stad,dan een ontvolkte,dode stad.De strijd rond de fabrieken waren vaak gevechten van man tegen man.Er ontstond een soort van guerrilla strijd in de straten van Stalingrad,waarbij de Duitse tanks nauwelijks hun voordeel konden uitbuiten door de te kleine ruimten.De verliezen aan Duitse zijde ondermijnden het moreel.Eind september leek een complete Duitse overwinning een kwestie van nog enkele dagen.Op 8 november hield Hitler in München een redevoering waar hij beweerde dat Stalingrad bijna was veroverd.Toen hadden de Duitsers daadwerkelijk 90% van de stad in handen.Op de vroege ochtend van 19 november in dichte mist begon het Russische leger een aanval op het 3e Roemeense leger. De Russen trokken om het Duitse leger heen en begonnen aan een omsingeling,welke op 23 november werd voltooid.In totaal waren twee Duitse legers omsingeld,bestaande uit 21 Duitse divisies en 2 Roemeense.Bij een van de divisies behoorde een Kroatisch regiment.In totaal waren nu 300.000 soldaten omsingeld.Het bleek dat de flanken van het 6e Duitse leger werden gevormd door Roemenen en Italianen.Deze soldaten waren minder goed getraind en droegen een mindere wapenuitrusting.De Russische legertop wist dit en bedacht een strategie hoe het Duitse leger kon worden vernieDit lukte bij lange na niet,omdat veel toestellen uit de lucht werden geschoten en dichte mist het vliegverkeer bemoeilijkte. Een ander Duits leger kreeg de opdracht om de omsingelde Duitsers te bevrijden. Op kerstavond werd het bevrijdingsleger door de Russen aangevallen en teruggedrongen. Achteraf had het bevrijdingsplan alleen kans van slagen gehad,als er gelijktijdig een uitbraak potigd.De keuze die de Duitsers hadden was of de omsingeling te doorbreken of de veroverde stellingen te behouden en wachten op hulp van buitenaf.De laatste keuze werd beïnvloed door het feit dat de stad een betere bescherming zou geven tegen de naderende winter.Het Duitse leger moest nu via de lucht worden bevoorraad.Dagelijks moest er minimaal 500 ton aan voorraad worden ingevlogen.ging was gedaan door het omsingelde leger.Dit was een ernstige fout van Hitler en zijn generale staf. Doordat de Wolga was dichtgevroren konden de Russen hun aanvoer versnellen. Op 10 januari ’s ochtends vroeg werd het Duitse leger gebombardeerd vanuit de lucht en bestookt met kanonnen en mortieren. Op 14 januari werd het vliegveld door de Russen heroverd en konden de Duitse troepen alleen nog worden bevoorraad met parachutes.Voordat het vliegveld viel hadden vele hoge officieren zichzelf nog in veiligheid kunnen brengen door met een vliegtuig het gebied te ontvluchten.Door de ontstane tekorten van voedsel en kleding en de continue beschietingen werden de Duitse soldaten op de proef gesteld,doch bleven tot het einde doorvechten.Van 2- 4 februari capituleerden de Duitse troepen.Het Sovjet leger nam 130.000 man krijgsgevangen.Ongeveer 470.000 Hitler soldaten werden gedood,700.000 Russische manschappen en meer dan 100.000 burgers.De Duitse krijgsgevangenen waren er beroerd aan toe.Ondervoed,slecht schoeisel en onvoldoende warme kleding zorgden voor een hel op aarde.Wie te ziek of te vermoeid was om door te lopen werd zonder pardon neergeschoten of in de vrieskou achtergelaten.Hoe hoger de rang,hoe meer kans op overleving.Van de Duitse soldaten en onderofficieren stierf ruim 95% en van de officieren haalde 45% het einde van de oorlog.In de gevangenkampen was veel te weinig voedsel waardoor daar ook velen stierven.De gevangenen werden over de gehele Sovjet-Unie verspreid. In Stalingrad zelf bleven ook gevangenen om mee te werken aan de wederopbouw. Na de oorlog tussen ’45 en ’55 werden ruim 6.000 gevangenen vrijgelaten.Het duurde tot 1975 alvorens de stad weer was herbouwd.Vanaf 1961 werd de stad Wolgograd genoemd,hoewel veel bewoners graag weer terug willen naar de oude naam.De naam Stalingrad zal altijd verbonden blijven aan de grootste veldslag uit de Europese geschiedenis en is het symbool geworden voor het begin van het einde van Hitler.

Zij liepen,sjokten over de besneeuwde wegen, gegeseld door de adem des winters. De hoop op glorie opgegeven in een uitgeput lichaam dat sterven tegemoet treedt. Ver weg van familie en vrienden in de hel van de oorlog voor het vaderland. Dode kameraden aan weerszijden van de oneindige weg naar nog meer ellende. De Duitse trots verloren in de zwarte toendra nacht.Ik kruip in het lichaam van de nog jonge soldaat. Mijn krachteloze corpus drijft voort op energieloze honger en bevroren dors. Doordat mijn voeten gevoelloos zijn begin ik te zweven over de witte loper bevlekt met rode rozen. Oh,God maak mij het afscheid licht in het brandend uur van verlossing nabij. Mijn Führer is zo ver van mij.

J.J.v.Verre/mei 2007

Literatuur:

-Het geheim van Stalingrad,J.N.Ross.
-Slag om Stalingrad,R.Seth.
-Stalingrad:Het Graf,J.Bauwens,P.Terlouw,H.Ebeling.
-De Rattenoorlog,David L.Robbins.
-De Hel van Stalingrad,Stephen Walsh.
-Slag om Stalingrad,Wikipedia.
-Bericht van de Tweede Wereldoorlog,deel7,A.H.Paape,e.a.