- Onbevlekte Ontvangenis van Maria, Peter Paul Rubens, geschilderd in (1628-29). Museo Nacional el Prado, Madrid.
De term “onbevlekt ontvangen” verwijst naar het katholieke dogma van de onbevlekte ontvangenis van Maria. Dit dogma stelt dat Maria, de moeder van Jezus, vanaf haar conceptie vrij was van de erfzonde. Dit betekent dat Maria zonder zonde werd verwekt en geboren, wat haar uniek maakt in de katholieke leer. Het feest van de Onbevlekte Ontvangenis wordt jaarlijks gevierd op 8 december, precies negen maanden voor het feest van de geboorte van Maria op 8 september. Maria werd met een niet door de erfzonde aangetaste ziel en lichaam ontvangen in de schoot van haar moeder Anna. Zij werd door God gevrijwaard van de besmetting van de erfzonde, met het oog op haar moederschap van haar zoon Jezus Christus, de verlosser van de wereld. Volgens de Katholieke geloofsleer bracht de bijzondere uitverkiezing van Maria met zich mee dat zij de enige mens in heel de geschiedenis is wier ziel nooit met enige zonde bevlekt geweest is, zelfs niet met de erfzonde. De erfzonde, ook wel oorsprongszonde genoemd, is een begrip in het christendom dat verwijst naar de zondigheid die ieder mens bij zijn geboorte bij zich draagt als gevolg van de zondeval van Adam en Eva. Volgens de christelijke leer betekent dit dat alle mensen geboren worden met een zondige natuur en een neiging tot zonde. Het idee van de erfzonde komt voort uit het Bijbelse verhaal van Adam en Eva in het hof van Eden. Toen zij ongehoorzaam waren aan God door te eten van de Boom van de kennis van goed en kwaad, werden zij en hun nakomelingen onderworpen aan zonde en dood. Dit concept is een hoeksteen van de verzoeningsleer in het christendom, omdat het de noodzaak van verlossing door Jezus Christus benadrukt. Het dogma werd op 8 december 1854 met de pauselijke bul Ineffabilis Deus afgekondigd door paus Pius IX en zette onder katholieken een nieuwe golf van Mariaverering in gang. Het kernargument voor de onbevlekte ontvangenis is de uitspraak van de engel Gabriel bij de begroeting dat ze vol is van genade (kecharitõmẽ). Omdat de onbevlekte ontvangenis niet expliciet in de Bijbel wordt vermeld, wordt deze lering door de protestantse kerken, de Oudkatholieke Kerk en de oosters-orthodoxe kerken afgewezen.
Nog even voor de goede orde, omdat hierover vaak verwarring bestaat, de onbevlekte ontvangenis heeft niet te maken met het feit dat Maria moeder werd van Jezus zonder geslachtsgemeenschap met Jozef. Wat vaak nog een misverstand blijkt te zijn onder katholieken.
Binnen de spirituele filosofie kan de onbevlekte ontvangenis worden gezien als een symbool van zuiverheid en goddelijke uitverkiezing. Het benadrukt het idee dat Maria een unieke rol had in het goddelijke plan, namelijk als moeder van Jezus Christus, de verlosser. Dit concept kan worden geïnterpreteerd als een manifestatie van de goddelijke genade en de mogelijkheid van menselijke perfectie door goddelijke interventie. Daarnaast kan het ook worden gezien als een metafoor voor de spirituele reis van de mens, waarbij de ziel streeft naar zuiverheid en eenheid met het goddelijke. Het idee dat Maria vanaf de conceptie vrij was van zonde, kan worden geïnterpreteerd als een ideaalbeeld van spirituele reinheid en de ultieme verbinding met het goddelijke. Binnen de boeddhistische filosofie zou de onbevlekte ontvangenis kunnen worden gezien als een symbool van zuiverheid en verlichting. Maria’s zuiverheid kan worden vergeleken met de staat van nirvana, waarin men vrij is van alle negatieve invloeden en verlangens. In het hindoeïsme zijn er verhalen over goddelijke geboorten, zoals die van Krishna en Rama, die zonder zonde en met een goddelijke missie worden geboren. De onbevlekte ontvangenis van Maria kan worden gezien als een parallel met deze verhalen, waarbij goddelijke interventie een rol speelt in de geboorte van een heilige figuur. Binnen de filosofie van Plato kan de onbevlekte ontvangenis worden gezien als een manifestatie van de Idee van het Goede. Maria’s zuiverheid en haar rol als moeder van Jezus kunnen worden geïnterpreteerd als een belichaming van de hoogste vorm van deugd en schoonheid. Hoewel de onbevlekte ontvangenis niet expliciet wordt erkend binnen de islam, wordt Maria (Maryam) wel hoog vereerd als een zuivere en heilige vrouw. De Koran beschrijft haar als iemand die door God is uitverkoren en gezegend, wat enige overeenkomsten vertoont met het christelijke concept van haar onbevlekte staat. Deze interacties tonen aan hoe de onbevlekte ontvangenis kan worden geplaatst binnen een breder spectrum van spirituele en filosofische ideeën, waarbij het concept van zuiverheid en goddelijke uitverkiezing centraal staat.
In mijn persoonlijke visie speelt de onbevlekte staat geen cruciale rol bij het spirituele aspect van mens-zijn. Los van meerdere specifieke religieuze dogma’s of concepten zoals de onbevlekte ontvangenis, draait de evolutie van de menselijke spiritualiteit meer om persoonlijke groei, innerlijke vrede, liefde en de zoektocht naar nieuwe mogelijkheden, naar betekenis en naar verbinding, naar eenheid. Wij kunnen en willen als mensen een schepper van leven en liefde respecteren op grond van de grootsheid van ons universum en tegelijkertijd uit angst door de nietigheid die wij als individuele mens ervaren. Het goddelijke zal immer als wolk in de lucht hangen en die sluier zal onze heldere hemel blijven bevlekken. Ik kan wachten tot ik te laat kom, maar nooit zijn dat ik te laat ben. De pen is duidelijk, het schrift onleesbaar. Niets is complexer en meer verwarrend dan de menselijke geest, ook niet bij deze semireligieuze beschouwing.
J.J.v.Verre.